Towarzystwo Miłośników Lwowa
U podstaw utworzenia Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów leżało zaangażowanie brzeskich muzealników w uruchomienie w 2019 roku wystawy stałej, zatytułowanej Kresy. Ocalone wspomnienia. Ekspozycja powstała w oparciu o zbiory gromadzone przez Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu od 2018 r. w ramach tzw. Archiwum Kresowego. Powstanie wystawy, będące inicjatywą dyrektora Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu Dariusza Byczkowskiego wynikało z troski o historyczne dziedzictwo kresowe, dążenie do ochrony pamięci historycznej. Ocalenia schedy mieszkańców Kresów II Rzeczypospolitej, którzy po zakończeniu działań wojennych przybyli na Śląsk.
W dniu 23 kwietnia 2021 r. Wicepremier, wówczas Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu prof. Piotr Gliński, jako główny współprowadzący brzeskie Muzeum Piastów Śląskich wystosował pismo, w którym wyraził akceptację dla przejęcia przez Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu obiektu dawnego Gimnasium Illustre, z przeznaczeniem na potrzeby planowanego oddziału Muzeum Piastów Śląskich oraz o zobowiązaniu się ministerstwa do współfinansowania adaptacji przedmiotowego obiektu na potrzeby Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów. Szesnastowieczny gmach dawnej książęcej uczelni, wzniesiony przez nadwornego architekta księcia legnicko-brzeskiego Jerzego II – Włocha Jakuba Parra w 1569 r., przez ostatnie dziesięciolecia stał niezagospodarowany.
Jeszcze w tym samym miesiącu, 29 kwietnia, Rada Miejska Brzegu podjęła uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie w drodze darowizny na rzecz Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, zabudowanych działek gruntu nr 423/4 i 424/1, o łącznej pow. 0,4037 ha, położonych w Brzegu przy Placu Moniuszki 1 i ulicy Bolesława Chrobrego.
Ten zaczyn, który przywrócił pamięci zbiorowej czasami wręcz celowo zacierany obraz kresowej przeszłości dawnych mieszkańców Brzegu i okolic sprawił, że to właśnie Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu powierzona została misja utworzenia placówki poświęconej Kresom i Kresowianom.
Projektując przyszłe Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów stoi przed Nami kolosalne zadanie odpowiedniego zaaranżowania całej, nowej, instytucji.
W 2022 r. zostały przeprowadzone szczegółowe badania w zakresie rozeznania architektonicznego, konserwatorskiego, stanu konstrukcji budynku. Przeprowadzone zostały również sondażowe badania archeologiczne we wnętrzu obiektu (sondaże w sieni i w piwnicach) oraz, w celu umożliwienia zagospodarowania sąsiedztwa budynku, badania na dziedzińcu przylegającym do gmachu od południa.
Na pytanie w jakim kierunku ma podążać proces projektowy, odnośnie merytorycznej prezentacji tematu wstępnej odpowiedzi udzieliły przeprowadzone badania socjologiczne. Wiemy, że tworząc nowy oddział Muzeum chcemy prowadzić narrację dwutorowo, prezentując relacje łączące Śląsk z Kresami Rzeczypospolitej. Te światy „równoległe” na przestrzeni wieków miały wiele punktów wspólnych. Historii które przenikały się nawzajem tworząc dialog Śląska i Kresów. Zwornikiem naszej opowieści o tych relacjach będzie przesiedlenie mieszkańców Lwowa, Stanisławowa, Wilna, Kamieńca Podolskiego, Żółkwi i wielu miast , miasteczek i wsi na tereny dzisiejszej Polski południowo-zachodniej.
W myśl łacińskiej maksymy Nihil de nobis, sine nobis, do tworzenia Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów chcemy zaprosić również Państwa – Organizacje Kresowe, Kresowiaków, miłośników historii i kultury, kolekcjonerów, osoby którym nie jest obojętna szeroko pojęta tematyka kresowa. Z inicjatywy Dyrektora Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, po konsultacjach z wieloma Organizacjami Kresowymi rozpoczynamy akcję zbiórki pamiątek kresowych. Aby uchronić przed zapomnieniem ten jakże ciekawy fragment historii prosimy o przekazywanie pamiątek, dokumentów, szeroko pojętych dzieł sztuki a także przedmiotów życia codziennego przywiezionych z Kresów bądź z nimi związanych. Niniejsze obiekty zasilą zbiory zgromadzone w ramach tzw. Archiwum Kresowego i stanowić będą podstawę pod ekspozycję w nowotworzonym Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów. Z naszej strony zapewniamy profesjonalną renowację oraz przechowywanie w warunkach, które pozwolą uchronić je przed zniszczeniem. Zamierzamy udostępnić zebrane w trakcie zbiórki pamiątki na wystawach czasowych oraz na specjalnie do tego celu przygotowanym portalu muzealnym. Mamy nadzieję, że podzielicie się Państwo Waszymi wspomnieniami z wszystkimi, którzy nas odwiedzą.
Więcej informacji na temat zbiórki:
+48 883 777 014
zbiorka@brzegzamek.pl
www.brzegzamek.pl/zbiorka
www.fb.com/zamekBrzeg/posts/pfbid03X8qwGcmsqgomXcj79j7DvvVyrXy2NKTJGv9pFbucGZ4bLyjpWehqd9idKSGHLp6l
Hubert Tarka – Dział Muzeum Kultury i Dziedzictwa Kresów