Towarzystwo Miłośników Lwowa
Dzień 22 listopada to dla Kresowian bardzo ważna data, w 2016 roku minęła 98 rocznica zwycięskich walk o Lwów, w której dzielnie, w wielu przypadkach tracąc swoje życie, uczestniczyli najmłodsi, nazwani potem „Orlętami Lwowskimi”. Był to zryw cywilnych mieszkańców Lwowa przeciwko regularnym wojskom ukraińskim, próbującym oderwać od odradzającej się Rzeczypospolitej to Zawsze Wierne Miasto – Lwów.
W tej spontanicznej akcji uczestniczyła młodzież szkolna i studenci, chłopcy i dziewczęta, a najmłodszy z uczestników miał zaledwie 9 lat. Do legendy przeszła postać 13 letniego Jurka Bitschana, upamiętniona w piosence „Orlątko”, wzruszającej do dziś, wykonywanej często podczas uroczystości. Pięknie opisał walczących w swojej książce „Purpurowa księga. Przewodnik po cmentarzu Obrońców Lwowa” Kornel Makuszyński mówiąc „Bo w tym przeklętym Lwowie nigdy nie znają miary. Do diabła wreszcie z tym miastem, które wszystkim jak sęp żarłoczny serce wyjada, jak i mnie wyjadło. Ni mniej, ni więcej tylko 2 tysiące grobów wydęło się w tej mieścinie psiakrewskiej, a wśród nich sto trzydzieści cztery nie wiadomo nawet do kogo należy? Właściwie to wiadomo, stu trzydziestu czterech smyków, bosych i tak obdartych, że nawet odartych z nazwiska, porwało karabiny i poszło na śmierć. Znam Cię jeden z drugim! Tyś sprzedawał gazety pod Hotelem George’a, a tyś uśmiechał się do mnie pędraku słodki, prosząc o niedopałek papierosa; tyś kradł jabłka w cudzym ogrodzie, a ty tak cicho spiący, z raną od kuli w czole, nadmiernie udajesz niewiniątko i robisz miny, że mnie nie znasz. A któż to mi wytłukł kamieniem szyby, kiedyś się bawił w wojnę przy ulicy Małeckiego? O chłopaki wy moje, o cudne chłopaki, dzieci królewskie! – Nie macie nazwisk, pewnie dlatego, że każde choć najwspanialsze, jest dla was za małe”.
Obrona Lwowa trwała od 1 do 22 listopada 1918 roku, była jednym z frontów wojny polsko-ukraińskiej (1918-1919). Rozpoczęta nad ranem 1 listopada akcją żołnierzy podlegających Ukraińskiej Komendzie Generalnej, którzy opanowali większość gmachów publicznych we Lwowie, po której ogłoszono w tym dniu utworzenie Zachodnio-ukraińskiej Republiki Ludowej ze stolicą we Lwowie. Nie było chwili do stracenia, Polacy musieli się bronić, bronić Lwowa.
Walki trwały do 22 listopada, kiedy to po ataku oddziałów polskich, pod dowództwem ppłk. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego i całodobowych walkach z 21 na 22 listopada 1918 r. Ukaińcy w obawie przed okrążeniem opuścili miasto. Działania w okolicach Lwowa trwały do maja 1919 roku, ale Lwów był wolny. Po zakończeniu walk, 22 listopada Marszałek Józef Piłsudski, w uznaniu bohaterstwa mieszkańców, odznaczył miasto Krzyżem Virtuti Militari.
Dzień 22 listopada został uznany zwycięskim dniem obrony Lwowa i od tamtej pory corocznie czczono pamięć poległych w tej długiej walce. Od wielu lat Kresowianie, a szczególnie członkowie Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich starają się przypominać o historii tamtych trudnych dni. Udało się staraniem Kresowian doprowadzić do odbudowy i otwarcia Cmentarza Obrońców Lwowa, który jest częścią Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie. Po wygaśnięciu walk polskie władze Lwowa postanowiły ekshumować ciała zabitych i przenieść je na specjalnie wydzielony obszar, przylegający od strony Pohulanki do cmentarza Łyczakowskiego. Sprawą zajęło się powołane w 1919, z inicjatywy Marii Ciszkowej – matki jednego z poległych gimnazjalistów – towarzystwo Straż Mogił Polskich Bohaterów. Po zgromadzeniu odpowiednich funduszy rozpisano w 1921 konkurs na mauzoleum obrońców Lwowa, którego laureatem został student Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej, Rudolf Indruch – uczestnik walk o Lwów.
Od wielu lat środowiska kresowe pamiętają o Orlętach Lwowskich, organizując uroczystości, w szkołach noszących imię Orląt Lwowskich, pod pomnikami Obrońców Lwowa, których jest już wiele w Polsce, pod tablicami itp. Składają kwiaty, zapalają znicze, wspominają i przekazują młodemu pokoleniu tą cenną wiedzę, część naszej historii.
W tym roku odbyły się uroczystości organizowane, lub współorganizowane przez oddziały TMLiKPW m.in. w Zabrzu, Warszawie, Częstochowie gdzie obchodzono równocześnie już 10 rocznicę odsłonięcia pomnika Orląt Lwowskich. Uczestniczy młodzież, często władze samorządowe i mieszkańcy miast, składane są wiązanki kwiatów i zapalane znicze.
We Wrocławiu organizatorem uroczystości w dniu 18 listopada 2016 r. o godz. 11.00, pod Pomnikiem Obrońców Lwowa był Oddział Wrocławski Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. Uroczystości z okazji 98. rocznicy oswobodzenia Lwowa rozpoczęła Msza św. w kościele p.w. Św. Rodziny, przy ul. Monte Casino, sprawowana w intencji żyjących Lwowiaków i Kresowiaków.
Po Mszy św. na cmentarzu Św. Rodziny pod pomnikiem „Obrońców Lwowa” złożono wiązanki kwiatów i zapalono znicze.